دکتر “زین‌العابدین صادقی” در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با تحلیلی کوتاه از وضعیت انرژی در کشور گفت: در سال ۲۰۱۷ ایران با داشتن ۳۳.۷ تریلیون متر مکعب گاز با داشتن سهم ۱۷.۲ درصد از ذخایر اثبات شده دنیای رتبه نخست ذخایر گاز دنیا را دارا می‌باشد، در حالی که با این ذخایر سهم یک درصدی از تجارت گاز دنیا را به خود اختصاص داده‌است.

وی با بیان این مطلب که ایران با داشتن  21.6 هزار میلیون تن ذخایر نفت با سهم ۹.۳ درصدی رتبه پنجم جهان را دارد، اظهار کرد: براساس ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال ۱۳۹۷؛ رشد عرضه سرانه انرژی اولیه ایران طی دوره زمانی۱۳۹۵-۱۳۸۵ (بشکه به نفر) ۲.۱۹ درصد در حالی که رشد متوسط ۱۳۹۵-۱۳۸۵ مصرف سرانه انرژی نهایی (بشکه به نفر) ۰.۸۹ درصد بوده است. اگر کارایی انرژی را به‌صورت ساده نسبت تقاضای نهایی به عرضه اولیه تعریف کنیم بنابراین متوسط کارایی انرژی کشور را می‌توان حدود ۴۰ درصد در نظر گرفت.

سردبیر مجله Strategic Studies on Energy Economics به گزارش‌های بین‌المللی سال ۲۰۱۷ در زمینه انتشار دی‌اکسیدکربن اشاره کرد و افزود: گزارش‌های بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که ایران با تولید ۷.۶۳۳ میلیون تن با سهم ۱.۹ درصد آلودگی جهانی، بیشترین میزان انتشار دی‌اکسید کربن در خاورمیانه را دارد. به‌طوری‌که در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ انتشار دی‌اکسید کربن به میزان ۲.۷ درصد رشد داشته است.

وی ادامه داد: بر اساس آمار منتشر شده وزارت نیرو در سال ۹۶، متوسط شدت انرژی  سوخت‌های فسیلی برای تولید یک مگاوات ساعت برق سال ۱۳۹۶ در کشور ۳۱.۲ میلیون BTU است، در حالی این عدد برای استان کرمان حدود ۳۸ میلیون BTU از سوخت‌های فسیلی است. هم‌چنین متوسط شدت آلودگی  برای هر مگاوات انرژی برق در کشور ۲.۳ تن بوده در حالی برای استان کرمان ۳ تن می‌باشد.

آیا تحریم‌ها می‌تواند خللی به بخش انرژی وارد کند؟

این دانشیار اقتصاد انرژی دانشگاه شهید باهنر کرمان در پاسخ به این سوال که آیا تحریم‌ها می‌تواند به بخش انرژی خللی وارد کند؟ به ایسنا گفت: بله، تحریم‌ها باعث شده است ما نتوانیم از پتاسیل‌های بالای خود در بخش انرژی استفاده کنیم. تحریم‌ها از دو منظر به بخش انرژی ما آسیب زده است؛ نخست از منظر ورود سرمایه‌گذاری مستقیم و فناوری‌های جدید در استخراج نفت و  گاز، و دوم در زمینه فروش نفت و گاز است.

وی به تبیین آسیب‌های تحریم‌ها به بخش انرژی از دیدگاه سرمایه‌گذاری پرداخت و اظهار کرد: ایران در اوپک همیشه سهم تاریخی دوم صادرات نفت را داشته است در صورتی که عراق با استفاده از فناوری‌های جدید حتی در میادین مشترک عراق و ایران توانسته است رتبه دوم را از ما بگیرد.

صادقی ادامه داد: در استخراج نفت و گاز، ایران تکنولوژی استخراج افقی و هم‌چنین تکنولوژی افزایش بازیافت مخازن گاز در طول عمر برداشت از مخزن را که در انحصار سه کشور آمریکا، نروژ و فرانسه بود را ندارد، درحالی که در قراردادهای نفتی بعد از برجام مقرر شده بود شرکت توتال این تکنولوژی را برای مخازن پارس جنوبی به ما انتقال دهد که متاسفانه منتفی شد.

وی افزود: ایران می‌تواند از سرمایه‌گذاری خارجی برای ورود فناوری جدید در استخراج نفت و گاز در آب‌های پر عمق دریای خزر و عمان نیز استفاده کند. هم‌چنین در زمینه فروش گاز قطر با استفاده از تکنولوژی Liquefied natural gas (LNG) سهم ۱۰.۷ درصدی تجارت گاز را به خود اختصاص داده‌است؛ اما متاسفانه در شرایط فعلی ما تکنولوژی LNG را در ایران نداریم.

ایران در زمینه افزایش بهره‌وری فناوری‌های تقاضای انرژی، نیازمند انتقال دانش و تکنولوژی جدید است

این دکتری اقتصاد انرژی در پاسخ به این سوال که آیا پتروشیمی ایران قابل تحریم شدن است زیرا برخی‌ها معتقدند که پتروشیمی ایران را نمی‌توان تحریم کرد چون دنیا به آن نیاز دارد، عنوان کرد: تحریم پتروشیمی شدت اثر گذاری‌اش کمتر است، به‌دلیل این‌که که تعداد تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی محدودترند؛ ضمن آن که پتروشیمی صنعتی با سود بالا نیست که کشورها مایل به سرمایه‌گذاری جدید در این حوزه باشند. اما از این تحریم‌ها کشورهای رقیب ما چون عربستان خوب می‌توانند سو استفاده کنند.

وی از توسعه انرژی و صادرات سخن به میان آورد و تاکید کرد: قطعا بهترین گزینه صادرات انرژی ما، می‌تواند کشورهای همسایه که رو به رشد بوده و تقاضای انرژی آنها نیز رو به رشد است، باشد؛ ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و عمان می‌توانند شریک تجاری خوبی برای حامل‌های انرژی ما باشند؛ هم‌چنین بدلیل افزایش رشد شهرنشینی و افزایش رشد اقتصادی کشورهای آفریقایی، این منطقه جغرافیایی می‌تواند یکی از حوزه‌های جدید صادرات انرژی برای ایران باشد.

صادقی در پاسخ به این سوال که باید بیشتر روی توسعه کدام بخش از انرژی تمرکز کنیم؟ اظهار کرد: به نظر من بهترین گزینه صادرات برق و گاز می‌باشد.

وی تصریح کرد: بر اساس قرار داد توکیو، ایران بین ۴ تا ۱۲ درصد – بسته به کمک‌های بین‌المللی – برای کاهش گازهای گلخانه‌ای تعهد داده‌ است و در توافق پاریس هر کشوری تعهد می‌دهد و توقع این است که با حسن نیت کشورها تا جایی که می‌توانند این تعهد را برآورده کنند . ایران می تواند از این فرصت کمک‌های بین‌المللی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کند.

وضعیت تجدیدپذیرها در کشور و پتانسیل‌های موجود در زمینه باد و خورشید

سردبیر مجله Strategic Studies on Energy Economics به تحلیل وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور و پتانسیل‌های موجود در زمینه باد و خورشید پرداخت و افزود: ایران در بین مدارهای ۲۵ تا ۴۰ درجه عرض شمالی واقع شده که به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی در بین نقاط مختلف جهان، در بالاترین رده‌ها قرار دارد اما سهم بسیار پایینی در استفاده از انرژی تجدیدپذیر دارد.

وی افزود: بیشترین میزان تابش دریافتی در سطح کره زمین بر روی خشکی‌های مناطق جنب حاره‌ای است که هسته آن بر روی صحرای آفریقا به ٢٠٠ تا ٢٢٠ کیلوکالری می‌رسد. خط هم تابش ٢٠٠ کیلوکالری در بخش وسیعی از عربستان سعودی و حوزه داخلی ایران کشیده شده است.  مطابق مطالعات انجام شده در ایران حاشیه جنوبی سواحل خزر کمترین میزان ساعات آفتابی را دارد و مقادیر سالانه آن از ٢٠۵٠ ساعت فراتر نمی‌رود. این موضوع به ویژه در سواحل غربی خزر از بندر انزلی تا آستارا مشهود است، به گونه‌ای که کمترین مقادیر آفتاب را در حد ١٨٠٠ ساعت دارد، در حالی که بیشترین ارقام به ناحیه بیابانی کشور تعلق دارد و میزان آن به طرف شرق در حد ٣٣٠٠ ساعت افزایش می‌یابد و این میزان تقریباً ٧۵ درصد از ساعات آفتابی ممکن را شامل می‌شود. این نسبت در ایران برای نیمه تابستان و نیمه زمستان از ٣٠ درصد در سواحل جنوب غربی خزر در زمستان تا ٨٠ درصد در بخش وسیعی از حوزه داخلی ایران در تابستان تغییر می‌کند.

این استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان این مطلب که ایران با داشتن حدود ۱۴۰۰ کیلومتر ساحل آبی دارای پتانسیل بالای در تولید انرژی امواج و جذر و مد دارد، اظهار کرد: بر اساس مطالعات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق با کمک یک مشاور آلمانی در سطوح ارتفاعی متفاوت، دالان‌های باد در اکثر مناطق استان‌های کشور و جود دارد.

این دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان در پاسخ به این سوال که چه میزان می‌توان درآمد انرژی‌های تجدیدپذیر را جایگزین درآمدهای نفتی کرد؟ به ایسنا گفت: کشور دانمارک در چند دهه گذشته یکی از وارد کنندگان انرژی در کشورهای اسکاندیناوی بوده‌است، اما در طی سال‌های اخیر این کشور با استفاده از منابع تجدپذیر ضمن تامین انرژی داخلی، یکی از کشورهای صادر کننده انرژی محسوب می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: با سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر به راحتی می‌توان این انرژی ها را جایگزین نفت کرد و از طرفی به‌دلیل سطح بالای فناوری این انرژی‌ها می‌توان از طریق سرمایه‌گذاری در این حوزه فرصت‌های اشتغال جدیدی برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور ایجاد نمود.