به گزارش سفیر کرمان – استان کرمان با داشتن هر چهار فصل سال می‌تواند در تولید گیاهان دارویی پیشتاز باشد و در حقیقت ظرفیت باروری گیاهان دارویی و معطّر در استان کرمان از دیگر محصولات آن همچون پسته و خرما بیشتر است.

برخی از گیاهان دارویی بیشترین سطح زیر کشت و استفاده را در کرمان دارند به طوری که هر جا نامی از این گیاهان به میان می‌آید ذهن سریعاً به سمت و سوی کرمان می‌رود.

طبّ سنّتی و عطاری‌ها در کرمان جزیی جدانشدنی از زندگی مردم هستند به طوری که در هر کوی و برزنِ شهر کرمان یک دکان عطاری با عطر و بویی ویژه به چشم می‌خورد.

به طور کلی این گیاهان نه تنها مصرف و نگهداریشان در خانواده‌های کرمانی نفوذ کرده بلکه تجارتی ریشه‌دار در این بخش، در کرمان شکل گرفته است.

این گیاهان توسط عشایر یا دیگر افراد جمع‌آوری می‌شود و به فروش می‌رسد که البته سود قابل توجهی دارد.

نعمت الله مددی زاده، رئیس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: با رویش فصل بهار و سبز شدن گیاهان، کار برداشت محصولات فرعی مراتع و گیاهان دارویی آغاز می‌شود که از جمله ی اینها می توان به  قارچ‌ها و سبز‌های کوهی خوراکی اشاره کرد.

وی افزود: در ادامه برداشت گیاهان معطر دارویی از گونه‌های شاخص استان می‌توان به گیاهان مرتعی زیره، آویشن، بومادران، آنغوزه، ریواس و از گونه‌های جنگلی بذور، بنه و بادام کوهی و شیرابه‌های گیاهان مرتعی وشا، اُشترک، آنغوزه تلخ و شیرین اشاره کرد.

مددی زاده تصریح کرد: اقلیم کرمان برای رشد انواع گیاهان دارویی مناسب است و برخی از این گیاهان به صورت خودرو نیز در دشت‌ها و بیابان‌ها رشد و نمو می‌کنند.

رییس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان کرمان، خشکسالی را تهدیدی جدی برای گیاهان دارویی استان کرمان عنوان کرد و یادآور شد: اکثر گیاهان خودروی این استان، در ارتفاعات یافت می‌شوند، این درحالیست که کمترین میزان بارندگی در این ارتفاعات ثبت شده و در برخی مناطق نیز اصلاً باران نباریده است.

ضربه برداشت بی‌رویه، خشکسالی و چرای دام به گیاهان دارویی

مددی زاده بیان داشت: از ظرفیت گیاهان دارویی استان کرمان به خوبی می‌توان برای توسعه و رشد اقتصاد عشایر و روستائیان استفاده کرد، البته باید به برداشت بی‌رویه، خشکسالی و چرای دام به عنوان عوامل اصلی در ضربه به این پتانسیل در کرمان توجه داشت.

وی افزود: این عوامل تهدیدی جدی در روند رویش گیاهان دارویی کرمان به شمار می‌آیند و در حقیقت باید به صورت هدفمند، کشت گیاهان دارویی دنبال شود و از این سرمایه بومی نهایت استفاده را برد تا به عنوان یک صنعت بومی شکل گیرد.

مددی زاده با اعلام اینکه تقریباً دو و نیم میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی کرمان رویشگاه گیاهان دارویی است، تصریح کرد: تقریباً تمامی سطح استان کرمان، گیاهان دارویی کم و بیش می‌روید، اما رویشگاه گونه زیره در ارتفاعات کوهستانی همانند کوه‌های جوپار، ارتفاعات سیرچ ،کو‌ه های جبالبارز، کوهستان هزار و ارتفاعات خبر، رفسنجان و زرند است.

وی یادآور شد: مناطق مستعد بهره برداری آنغوزه نیز شهرستان‌های راور، زرند، کوهبنان، کرمان، کوهپایه، کوه خواجویی سیرجان و رفسنجان و رویشگاه وشا شهرستان‌های بردسیر، رابر، راین، سارودییه و ارتفاعات بهر آسمان است.

رییس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان کرمان با اشاره به وجود ۱۸ گونه شاخص گیاه دارویی در این استان بیان داشت: در شهداد، گز برداشت می‌شود و در دهبکری گلوچار، رابر، دهسرد ارزوییه، کوهبنان و بافت نیز بنه و بادام الوک می‌روید.

وی گفت: در کل ۳۸۴ گونه شناسایی شده که برخی زراعی و مشترک با حهاد کشاورزی و محصولات زراعی و گلخانه ایست.

ممنوعیت برداشت کرفس کوهی، ازگن و گون کتیرایی

مددی زاده با تأکید بر اینکه برداشت برخی از گیاهان دارویی همانند کرفس کوهی، ازگن و گون کتیرایی ممنوع است، افزود: بعضی‌ها نیز نیاز به طرح مصوب و مدون توام با عملیات احیایی و صدور مجوز همچون وشا، آنغوزه، آویشن، بومادران، خار مریمی، ریواس دارند.

وی با بیان اینکه برداشت از مراتع به صورت سنتی و با انعقاد قرارداد بهره براری با مرتعداران امکان پذیر است، تصریح کرد: برداشت شیرین بیان در مستثنیات توسط ادوات کشاورزی و شخم و شیار است.

مددی زاده یادآور شد: برای فرآوری و بسته بندی این گیاهان ۲۲ شرکت مرتبط با گیاهان دارویی در سطح استان شکل گرفته است که برخی فعالند و پس از بسته بندی، محصول را به بازار داخل و خارج عرضه می‌کنند.

رییس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان کرمان، از جمله شرکت های فعال این عرصه را شرکت لیکوریس عنوان کرد و بیان داشت: این شرکت کار پودر کردن و تهیه گرانول ریشه شیرین بیان را انجام داده و تمامی محصول را صادر می کند.

سالانه بالغ بر۶ هزار هکتار مراتع احیا می شود

وی گفت: احیا،کشت و توسعه گیاهان در سطح مراتع به منظور غنای سازی عرصه‌ها و افزایش توان مالی مرتع داران هر ساله در سطوح استانی و ملی صورت می‌گیرد که علاوه برآن مجریان طرح‌های بهره برداری موظف به احیای سه برابری سطح برداشت هستند که با حضور ناظرین نظام مهندسی نظارت می‌شود.

مددی زاده افزود: در این راستا، سالانه بالغ بر۶ هزار هکتار از مراتع احیا می‌شود.

وی با اعلام اینکه از گونه‌های بومی استان در کشت و توسعه استفاده می‌شود، تصریح کرد: قطعاً ترویج و آموزش کاشت هم صورت می‌گیرد و همین آموزش‌ها و ترویج‌ها باعث شده مرتع داران خود به احیای عرصه‌ها و حفاظت ازآن‌ها رغبت نشان ‌دهند.

راهکار‌های حفظ مراتع و جنگل ها

مددی زاده یادآور شد: از وظایف سازمان‌های متولی گیاهان دارویی، سازمان‌هایی چون اداره صنایع روستایی، مراکز تحقیقاتی، ستاد گیاهان دارویی و اتحادیه و اصناف و اتاق بازرگانی، جذب سرمایه گذار، تولید و اشتغال است، لیکن وظایف منابع طبیعی در وهله اول حفاظت، احیا، اصلاح توسعه و بهره برداری از گیاهان داروییست.

رییس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان کرمان، تسهیل گری و هدایت سرمایه‌ها به برداشت از عرصه‌ها با اصول کارشناسی و مهندسی و راه اندازی اتحادیه‌های فراگیر منابع طبیعی برای مهار آسیب‌های احتمالی به عرصه را از برنامه‌های منابع طبیعی بر شمرد.

مددی زاده گفت: برآورد میزان تولید و تصویب طرح‌های مصوب بهره برداری و طرح‌های تلفیقی انعقاد قرارداد‌های برداشت، نظارت و کنترل دوره‌ای و بکارگیری از تمامی ظرفیت‌های دستگاه‌های نظارتی و حفاظت و حراستی در کنترل برداشت‌ها و همچنین استفاده از نیرو‌های یگان حفاظت منابع طبیعی و ناظرین نظام مهندسی برای جلوگیری از برداشت غیر مجاز و غیر قانونی از عرصه و از طرفی تعهد احیایی چند برابر سطوح برداشت از راهکار‌های حفظ مراتع و جنگل هاست.

وجود ۴۲ نوع گیاه دارویی در کرمان

مهدی لطفعلی زاده، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، با اشاره به وجود حدود ۴۲ نوع گیاه دارویی در این استان، گفت: با توجه به سطح موجود، بالغ بر ۳ هزار و ۵۰۰ نفر سالیانه و برای برداشت محصول ۳۹۰ هزار نفر روز اشتغال ایجاد می‌شود.

وی افزود: با توجه به تنوع گونه‌ها از ۸۰ میلیون ریال تا هزار و ۲۰۰ میلیون ریال در هکتار (بر اساس تولید محصول به صورت خشک) هزینه احداث می باشد.

لطفعلی زاده به سطح زیر کشت گیاهان دارویی اشاره و تصریح کرد: سطح زیرکشت گیاهان دارویی، در سال ۹۶ بالغ بر ۵ هزار و ۸۰۰ هکتار و در پایان سال ۹۷ بالغ بر ۶ هزار و ۴۰۰ هکتار و برنامه سال ۹۸ بالغ بر ۷۵۲ هکتار است.

وی یادآور شد: درآمد حاصله از گیاهان دارویی، بر اساس گونه خیلی متفاوت است، به طوری که درآمد هر هکتار گل محمدی حدود ۲۷ میلیون تومان می‌باشد که بخشی صرف هزینه‌ها می‌شود و زعفران نیز قریب به ۶۰ میلیون تومان و زیره حدود ۱۸ میلیون تومان درآمد دارد.

لطفعلی زاده افزود: آموزش مرتعداران به اینکه هرچه در مراتع وجود دارد و خواهد داشت تضمین کننده معیشت آنان است و ترغیب و تشویقشان به حفاظت از مراتع و جلوگیری از برداشت بی رویه و نابودی آنان از مهمترین وظایف این سازمان است.

تأثیر مثبت کشت گیاهان دارویی در کاهش واردات دارو‌ها و خروج ارز از کشور

گیاهان دارویی به عنوان یک منبع خدادادی باید مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر توجه ویژه باید برای حفظ و گسترش آن نیز اهتمام ورزید.

دستیابی به توسعه پایدار از اهداف مهم کشاورزی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک به حساب می‌آید، استفاده از گیاهان دارویی با توجه به ظرفیت‌های اقلیمی خاص ایران، یکی از راه‌های استفاده بهینه از مزیت‌های موجود در کشور است.

به دلیل جغرافیای ایران و اقلیم متفاوت در چهار گوشه کشور امکان کاشت و تولید این نوع گیاهان در گوشه و کنار کشور و در همه فصول وجود دارد.

تولید گیاهان دارویی خود به منزله به کارگیری و فعال‏سازی ظرفیت ‏های نهفته در کشور و استفاده از توان سرزمینی است. ایران رویشگاه اصلی بسیاری از گونه‌های دارویی با ارزش می ‏باشد که سازگاری مناسبی با محیط داشته و عملکرد و مواد موثره نسبتاً بالایی دارند و از نظر درآمد و اشتغال مقرون به صرفه هستند.

متخصصان حوزه کشاورزی معتقدند که کشت گیاهان دارویی در کاهش واردات دارو‌ها و خروج ارز از کشور نیز موثر است که سرجمع این اقدامات در حوزه‌های مختلف تحقق بخش اقتصاد مقاومتی مورد تاکید و نظر مقام معظم رهبری است.

صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه سرمایه‌گذاری در صنایع گیاهان دارویی دارد، اگرچه کشت گیاهان دارویی با هدف صادرات، رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال در بین کشاورزان و جلوگیری از نابودی این سرمایه ارزشمند، در دولت تدبیر و امید مورد توجه قرار گرفته است، اما توسعه همه جانبه گیاهان دارویی در عرصه‌های طبیعی مستعد ایران، نیازمند تدوین راهکار‌های علمی و عملی کاشت، داشت و برداشت، ایجاد صنایع تبدیلی، بازار منسجم فروش و صادرات و حمایت دولتی است.